Thủ tục giải quyết vụ án dân sự tại tòa án cấp phúc thẩm

2. Thủ tục giải quyết vụ án dân sự tại tòa án cấp phúc thẩm
2.1. Kiểm tra tính hợp lệ của kháng cáo, kháng nghị
• Cần xác định người có quyền kháng cáo, quyền kháng nghị của VKS, phạm vi kháng cáo.
• Khi Toà án cấp phúc thẩm nhận được đơn kháng cáo thì phải chuyển cho Toà án cấp sơ thẩm để tiến hành các thủ tục cần thiết và gửi hồ sơ cho Toà án cấp phúc thẩm.
• Chú ý nếu người gửi đơn kháng cáo đã gửi cho Toà án cấp sơ thẩm đồng thời gửi cho Toà án cấp phúc thẩm, thì Toà án cấp phúc thẩm không phải gửi trả lại đơn cho Toà án cấp sơ thẩm.
• Khi có đơn kháng cáo quá hạn, Toà án cấp phúc thẩm phải căn cứ những quy định về thời hạn kháng cáo, những lý do được coi là trở ngại khách quan bất khả kháng để xem xét chấp nhận hay không chấp nhận đơn kháng cáo quá hạn.
• Sau khi ra quyết định về giải quyết đơn kháng cáo quá hạn, Toà án cấp phúc thẩm phải gửi quyết định cho người kháng cáo và Toà án cấp sơ thẩm.
• Toà án cấp sơ thẩm xem xét, quyết định việc chấp nhận hay không chấp nhận đơn kháng cáo, nếu người nộp đơn kháng cáo không nộp tạm ứng án phí phúc thẩm.
2.2. Chuẩn bị xét xử phúc thẩm
2.2.1. Nhận và xử lý hồ sơ kháng cáo
• Toà án cấp phúc thẩm phải vào sổ thụ lý ngay sau khi nhận được hồ sơ vụ án, kháng cáo, kháng nghị, và tài liệu, chứng cứ kèm theo.
• Chánh án Toà án cấp phúc thẩm hoặc Chánh toà Toà phúc thẩm Toà án nhân dân tối cao thành lập hội đồng xét xử phúc thẩm và phân công một Thẩm phán chủ toạ phiên toà.
• Sau khi thụ lý (có thể ngay sau khi thụ lý, có thể trong quá trình chuẩn bị xét xử phúc thẩm), Toà án cấp phúc thẩm phải chuyển hồ sơ vụ án cho Viện kiểm sát cùng cấp nghiên cứu (Nếu thuộc trường hợp Viện kiểm sát phải tham gia phiên tòa). Việc chuyển hồ sơ cho Viện kiểm sát cùng cấp nghiên cứu, việc giao nhận hồ sơ phải được lập thành văn bản, có sự ký nhận giữa hai cơ quan.
• Thẩm phán phải yêu cầu Thư ký Toà án theo dõi (thời hạn nghiên cứu hồ sơ của Viện kiểm sát cùng cấp là 15 ngày, kể từ ngày Viện kiểm sát nhận được hồ sơ vụ án; hết thời hạn đó, Viện kiểm sát phải trả hồ sơ vụ án cho Tòa án).
2.2.2. Xem xét ra các quyết định tố tụng trong giai đoạn chuẩn bị xét xử phúc thẩm
Trong thời hạn chuẩn bị xét xử phúc thẩm, Thẩm phán được phân công chủ toạ phiên toà phải xem xét để ra một trong những quyết định tố tụng sau:
• Tạm đình chỉ xét xử phúc thẩm vụ án;
• Đình chỉ xét xử phúc thẩm vụ án;
• Đưa vụ án ra xét xử phúc thẩm;
• Quyết định áp dụng, thay đổi, huỷ bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời.
Công việc chính giai đoạn này:
• Thời hạn chuẩn bị xét xử phúc thẩm hai tháng được tính từ ngày Toà án cấp phúc thẩm thụ lý vụ án. Trong quá trình chuẩn bị xét xử, nếu thấy vụ án có nhiều tình tiết phức tạp hoặc những lý do khách quan thì Thẩm phán được phân công chủ toạ phiên toà phải báo cáo Chánh án Toà án cấp phúc thẩm hoặc Chánh toà Toà phúc thẩm Toà án nhân dân tối cao để xem xét quyết định kéo dài thời hạn chuẩn bị xét xử. Thời hạn kéo dài này tối đa không được quá một tháng.
• Khi ra quyết định tạm đình chỉ, Thẩm phán không xoá tên vụ án, cần ghi chú vào sổ thụ lý và theo dõi, sẽ tiếp tục giải quyết khi điều kiện tạm đình chỉ không còn.
• Trong thời hạn một tháng, kể từ ngày có quyết định đưa vụ án ra xét xử, Toà án cấp phúc thẩm phải mở phiên toà; nếu có lý do chính đáng thì thời hạn này là hai tháng.
• Quyết định đưa vụ án ra xét xử phải được gửi cho Viện kiểm sát cùng cấp và những người liên quan đến kháng cáo, kháng nghị.
2.3. Xem xét việc thay đổi, bổ sung, rút kháng cáo, kháng nghị, nguyên đơn rút đơn khởi kiện trước khi mở phiên toà hoặc tại phiên toà phúc thẩm
• Thẩm phán phải xem xét đảm bảo cho người kháng cáo, Viện kiểm sát kháng nghị quyền thay đổi, bổ sung, rút kháng cáo, kháng nghị bất kể lúc nào trong giai đoạn phúc thẩm.
• Thẩm phán chỉ chấp nhận việc thay đổi, bổ sung, rút kháng cáo, kháng nghị vượt quá phạm vi yêu cầu ban đầu nếu chưa hết thời hạn kháng cáo, kháng nghị.
• Trường hợp tại phiên toà phúc thẩm nguyên đơn rút đơn khởi kiện thì hội đồng xét xử phải hỏi ý kiến bị đơn. Nếu bị đơn không đồng ý thì hội đồng xét xử không chấp nhận việc rút đơn khởi kiện của nguyên đơn. Nếu bị đơn đồng ý thì hội đồng xét xử chấp nhận việc rút đơn khởi kiện của nguyên đơn, ra quyết định huỷ án sơ thẩm và đình chỉ xét xử vụ án.
• Khi hội đồng xét xử chấp nhận việc rút đơn khởi kiện tại phiên toà thì các đương sự phải chịu án phí sơ thẩm theo quyết định của bản án sơ thẩm và chịu một nửa án phí phúc thẩm.
• Toà án chỉ chấp nhận xem xét việc thay đổi, bổ sung, rút kháng cáo, kháng nghị trước khi mở phiên toà nếu được làm bằng văn bản và gửi đến Toà án cấp phúc thẩm.
• Khi nhận được văn bản về thay đổi, bổ sung, rút kháng cáo, kháng nghị, Thẩm phán được phân công chủ toạ phiên toà phải thông báo cho đương sự khác, Viện kiểm sát biết.
• Trường hợp người kháng cáo rút toàn bộ kháng cáo, kháng nghị trước khi mở phiên toà phúc thẩm, thì Thẩm phán được phân công chủ toạ phiên toà ra quyết định đình chỉ xét xử phúc thẩm đối với vụ án đó và bản án sơ thẩm có hiệu lực pháp luật.
• Việc thay đổi, bổ sung, rút kháng cáo tại phiên toà phải được ghi vào biên bản phiên toà. Nếu người kháng cáo, kháng nghị rút toàn bộ kháng cáo, kháng nghị tại phiên toà thì hội đồng xét xử ra quyết định đình chỉ xét xử phúc thẩm đối với vụ án đó và bản án sơ thẩm có hiệu lực pháp luật.
• Mọi quyết định trước khi mở phiên toà do Thẩm phán được phân công chủ toạ phiên toà quyết định; tại phiên toà do hội đồng xét xử quyết định.
2.4. Triệu tập những người tham gia tố tụng
Sau khi có quyết định đưa vụ án ra xét xử, Thẩm phán phải yêu cầu bộ phận chức năng gửi giấy triệu tập những người tham gia phiên tòa phúc thẩm bao gồm các đương sự và những người khác nếu xét thấy cần thiết, cho Viện kiểm sát nếu Viện kiểm sát kháng nghị hoặc Viện kiểm sát đã tham gia phiên tòa sơ thẩm.
Công việc chính và kỹ năng thực hiện:
• Việc xác định những người tham gia phiên toà cũng như thủ tục gửi giấy triệu tập được tiến hành như tại Tòa án cấp sơ thẩm.
• Việc gửi giấy báo có thể thông qua bưu điện hoặc tống đạt trực tiếp.
• Chỉ gửi giấy báo để Viện kiểm sát tham gia phiên toà phúc thẩm trong những trường hợp: Viện kiểm sát kháng nghị bản án sơ thẩm hoặc Viện kiểm sát đã tham gia phiên toà sơ thẩm
2.5. Phiên toà phúc thẩm và những quyết định tố tụng.
• Phiên toà phúc thẩm được khai mạc và bắt đầu như phiên toà sơ thẩm. Tại phiên toà phúc thẩm, Hội đồng xét xử chỉ xem xét phần bản án, quyết định sơ thẩm bị kháng cáo, kháng nghị; Hội đồng xét xử phải xem xét ra một trong các quyết định tố tụng sau:
• Quyết định tạm đình chỉ xét xử phúc thẩm;
• Quyết định đình chỉ xét xử phúc thẩm;
• Quyết định hoãn hoặc vẫn tiếp tục phiên tòa phúc thẩm;
• Ra bản án và các quyết định phúc thẩm.
Công việc chính và kỹ năng thực hiện:
• Trước khi bắt đầu thủ tục hỏi tại phiên toà phúc thẩm, một thành viên Hội đồng xét xử (thông thường là chủ toạ phiên toà) tóm tắt nội dung vụ án, quyết định của bản án sơ thẩm, nội dung kháng cáo, kháng nghị.
• Hỏi nguyên đơn có rút đơn khởi kiện không; những người kháng cáo, kháng nghị có thay đổi, bổ sung, rút kháng cáo, kháng nghị không; các đương sự có thoả thuận được với nhau hay không.
• Trường hợp nguyên đơn rút đơn khởi kiện thì xử lý theo quy định tại Điều 269 Bộ luật tố tụng dân sự.
• Trường hợp các bên thoả thuận được với nhau về việc giải quyết vụ án, thì Hội đồng xét xử ra bản án phúc thẩm sửa bản án sơ thẩm, công nhận thoả thuận của các đương sự (Điều 270 BLTTDS).
• Khi các bên đương sự cũng như Viện kiểm sát vẫn giữ kháng cáo, kháng nghị, thì tiếp tục phiên toà theo quy định tại các điều 271; 272; 273 và 274 BLTTDS.
2.6. Xem xét việc hoãn hoặc tiếp tục phiên toà phúc thẩm.
• Trong mọi trường hợp người kháng cáo, người bị kháng cáo vắng mặt lần thứ nhất thì phải hoãn phiên toà.
• Trường hợp người kháng cáo vắng mặt lần thứ hai thì đình chỉ xét xử phúc thẩm phần liên quan đến kháng cáo của người kháng cáo vắng mặt, không phụ thuộc vào nguyên nhân vắng mặt.
• Trường hợp người bị kháng cáo vắng mặt lần thứ hai thì Hội đồng xét xử quyết định xét xử vắng mặt, không phụ thuộc vào nguyên nhân vắng mặt.
2.7. Công nhận sự thoả thuận của các bên tại phiên toà phúc thẩm
• Hội đồng xét xử phổ biến cho các đương sự quyền tự thoả thuận với nhau trong bất kỳ giai đoạn tố tụng nào và lợi ích của sự thoả thuận đó khi giải thích quyền, nghĩa vụ của đương sự.
• Trường hợp các bên thoả thuận được với nhau thì Hội đồng xét xử yêu cầu các bên thoả thuận về việc chịu án phí sơ thẩm.
• Trường hợp các bên không thoả thuận được về việc chịu án phí sơ thẩm thì Hội đồng xét xử quyết định theo quy định pháp luật.
• Khi các bên thỏa thuận được với nhau về việc giải quyết vụ án thì Hội đồng xét xử phúc thẩm phải ra bản án phúc thẩm sửa án sơ thẩm, công nhận sự thoả thuận của các đương sự.
2.8. Trình tự trình bày và tranh luận tại phiên toà phúc thẩm.
Trình tự trình bày tại phiên toà phúc thẩm được tiến hành như sau:
• Trường hợp chỉ có một bên đương sự kháng cáo thì người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự đó trình bày, sau đó đương sự bổ sung.
• Trường hợp cả hai bên đương sự kháng cáo thì người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nguyên đơn trình bày trước, sau đó nguyên đơn bổ sung. Tiếp đến người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị đơn trình bày, sau đó bị đơn trình bày bổ sung.
• Trường hợp có cả kháng cáo và kháng nghị thì những người kháng cáo trình bày trước theo trình tự trên đây, sau đó đại diện Viện kiểm sát trình bày kháng nghị.
• Trường hợp chỉ có Viện kiểm sát kháng nghị thì Kiểm sát viên trình bày về nội dung kháng nghị và các căn cứ của việc kháng nghị.
• Trình tự tranh luận cũng tiến hành tương tự như trình tự trình bày trên đây.
2.9. Ra bản án, quyết định phúc thẩm
• Nghị án được thực hiện như tại phiên tòa sơ thẩm.
• Hội đồng xét xử sửa bản án sơ thẩm nếu Toà án cấp sơ thẩm quyết định không đúng pháp luật khi chứng cứ chứng minh đã được Toà án cấp sơ thẩm thu thập đầy đủ hoặc chưa thật đầy đủ nhưng đã được bổ sung đầy đủ tại Toà án cấp phúc thẩm.
• Hội đồng xét xử huỷ bản án sơ thẩm chuyển hồ sơ vụ án cho Toà án cấp sơ thẩm xét xử lại khi chứng cứ do Toà án cấp sơ thẩm thu thập không theo đúng quyết định tại chương VII Bộ luật tố tụng dân sự hoặc chưa thật đầy đủ, nhưng tại Toà án cấp phúc thẩm không thể bổ sung được.
• Có những vi phạm về tố tụng như Hội đồng xét xử không đúng thành phần; không triệu tập đầy đủ những người phải tham gia phiên toà sơ thẩm làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích chính đáng của họ…
• Trong thời hạn mười lăm ngày, kể từ ngày ra bản án, quyết định phúc thẩm, Toà án cấp phúc thẩm phải gửi bản án, quyết định phúc thẩm cho Viện kiểm sát cùng cấp, cho Toà án đã xử sơ thẩm và những người liên quan đến kháng cáo,kháng nghị.
• Thủ tục gửi bản án, quyết định phúc thẩm được tiến hành như gửi bản án, quyết định sơ thẩm.
2.10. Thủ tục phúc thẩm quyết định của Toà án cấp sơ thẩm
Khi phúc thẩm quyết định của Toà án cấp sơ thẩm bị kháng cáo, kháng nghị, Hội đồng phúc thẩm không phải mở phiên toà, không phải triệu tập đương sự, trừ những trường hợp thực sự cần thiết.
Hội đồng phúc thẩm có quyền:
• Giữ nguyên quyết định của Toà án cấp sơ thẩm;
• Sửa quyết định của Toà án cấp sơ thẩm;
• Huỷ quyết định của Toà án cấp sơ thẩm và chuyển hồ sơ cho Toà án cấp sơ thẩm tiếp tục giải quyết vụ án.